تغذیه در کودکان زیر 6سال دچار کم خونی

کم خونی ناشی از فقر آهن یکی ازشایع ترین اختلالات تغذیه ای در کشورهای درحال توسعه ومهمترین نوع کم خونی تغذیه ای درکودکان وزنان درسنین باروری می باشد،به طوری که 2 میلیاردنفر از مردم جهان دچار کم خونی هستند .

کم خونی حالتی است که در آن تعداد اندازه گلبهای قرمز ویا میزان هموگلوبین موجود درخون تغییرمی یابد وتبادل اکسی‍‍زن ودی اکسید کربن بین خون وسلولها دچار اختلال می شود . ازعلل ایجاد کننده کم خونی می توان کمبودهای تغذیه ای ،خونریزی ،ناهنجاریهای ‍‍‍‍‍‍‍ ژنتیکی ،بیماریهای مزمن ویا مسمومیتهای دارویی رانام برد .

آهن اساسی ترین ماده ای است که برای ساختن هموگلوبین مورد نیاز است . البته علاوه برآهن مواد مغذی دیگر مانند اسید فولیک ،ویتامین ب6 ،ویتامین ب12 وویتامین ث برای خون سازی لازم است که باید از طریق ر‍‍‍ژیم غذایی روزانه تامین شود .

کم خونی ناشی ازفقر آهن، ناشی از کاهش گلبول های قرمز خون و یا نا کافی بودن هموگلوبین درگلبول های قرمز می باشد .

افراد درمعرض خطر کم خونی ناشی از فقر آهن :

کم خونی در همه سنین دیده می شود وهردو جنس را گرفتار می کند ولی شیوع آن در گروههای مختلف متفاوت است . افراد آسیب پذیر مانند زنان درسنین باروری (به علت عادت ماهیانه

،بارداری وشیردهی )،کودکان 6ماهه تا2ساله (به دلیل رشد سریع

وقطع زودرس تغذیه با شیر مادر )وکودکان در سنین پیش دبستانی بیشتر در معرض خطر کم خونی فقر آهن قرار دارند .

میزان نیاز به آهن :

میزان نیاز به آهن بر اساس سن ،جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد تفاوت است ،مثلا زنان باردار به علت افزایش حجم خون ،رشد جنین وجفت وسایر بافتها به آهن بیشتری نیاز دارند ، به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر کم خونی قرار دارند.

در شیر خواران درصورت سلامت مادر ،میزان ذخیره آهن و آهن موجود در شیر مادر تا6 ماه اول زندگی کافی است ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد می شوند ذخایر آهن کم بوده و باید از زمان 2 برابر شدن وزنشان آهن به صورت قطره خوراکی خورانده شود . میزان آهن مصرفی ، روزانه 50 تا 200 میلی گرم

برای بالغین و 6 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن برای

کودکان زیر 6 سال و 1 تا 2 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن برای کودکان زیر 2 سال است .

دلایل کم خونی ناشی از فقر آهن:

در کشور ما مهمترین عللی که مو جب بروز کم خونی فقر آهن می شود به شرح زیر می باشد:

1)در یافت ناکافی آ هن :

کمبود آهن در رژیم غذایی (مانند رژیم گیاهخواری ) و

عدم استفاده کافی از غذاهای آهن دار ،در دراز مدت منجربه کم خونی فقر آهن می شود .ئ

2)جذب نا کافی آهن :

به علت اسهال مزمن ،تغذیه شیرخوران با شیر مصنوعی ،

کا هش ترشح اسید معده ،مشکلات گوارشی و تداخل دارویی به وجود می آید ویا ممکن است به علت کم جذب شدن آهن

مصرف زیاد مواد غذایی سر شار از سبزیجات و حبوبات (به علت وجود فیتات ، اگزالات وفسفات )و مصرف ناچیزپروتئین حیوانی باشد .

خاک خوری نیز می تواند باعث ایجاد ترکیبات غیر محلول

در روده ومانع جذب آهن می شود .

3)از دست دادن خون :

از دست دادن خون می تواند به دلایلی مانند عادت ماهیانه ،زایمان ،خونریزیهای دستگاه گوارش (مثل زخم معده ،اثنی عشر ،بواسیر و...)،خونریزی مکرر بینی در کودکان وابتلا به عفونتهای انگلی (مانند ژیاردیا وکرم قلابدار و...)اتفاق بیا فتد .

4)افزایش نیاز در زمان رشد :

در دوران شیرخواری وکودکی به علت رشد سریع بافتها ،نیاز به آهن افزایش می یابد . اغلب ،نرخ سریع رشد درسال اول رخ میدهد در این مدت وزن بدن وحجم خون تقریبا 3 برابر ومیزان هموگلوبین خون 2 برابر می شود .

علائم کم خونی ناشی از فقرآِِهن :

علائم کمبود آهن به آهستگی بروز می کند،از این روبیماران کم خون اغلب بدون نشانه هستند . به طور کلی

رنگ پریدگی دائمی زبان ومخاط داخل پلک چشم ولبها ،کم رنگ شدن خطوط کف دست،سردرد،خستگی وبی

حسی ،سیاهی رفتن چشم ،بی تفاوتی ،التهاب وزخم گوشه دهان وسوزن سوزن شدن دستها وپاها در افراد مبتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن دیده می شود .موارد کم خونی فقر آهن شدید با تنگی نفس وطپش قلب همراه است .

پیشگیری وکنترل کم خونی ناشی از فقر آهن :

به طور کلی برای پیشگیری وکنترل کم خونی ناشی از فقر آهن 4 روش اساسی وجود دارد :

1)مکمل آهن یاری

2)آ موزش تغذیه

3)غنی سازی مواد غذایی که منابع بسیار خوبی از آهن می باشند (مانند جگر ،گوشت قرمز و...)

4)ارتقای سطح سلامت عمومی وکنترل بیماریهای عفونی وانگلی

مکمل آهن یاری:

که توزیع قطره وقرص آهن بین گروههای آسیب پذیر ودرمعرض خطرکم خونی نظیر زنان باردار ،کودکان زیر6 سال ،کودکان سنین مدرسه ودختران نوجوان بعنوان گروههای آسیب پذیر محسوب می شوند .

زنان باردار = درزنان باردار مصرف قرص آهن ازماه چهارم بارداری تاسه ماه پس از زایمان توصیه می شود

که بهتر است با مصرف قرص اسید فولیک همراه باشد .

کودکان زیر2 سال = مکمل آهن یاری در گروه سنی زیر2 سال به دلیل تا ثیری که بررشدجسمی کودک ،افزایش مقاومت بدن در مقابل بیماریها ،تکامل مغزی ، ارتقا ی بهره هوشی وقدرت یادگیری وی دارد،بسیار مهم است .

در کشورما برای همه شیر خوران از پایان ماه ششم (180 روزگی ) وهمزمان با شروع غذای تکمیلی تا پایان 2سالگی قطره آهن تجویز می شود. بنابراین همه شیرخواران شیر مادر خوار و شیر خشک خوار از پایان شش ماهگی تا پایان 2سالگی باید روزانه 15قطره آهن مصرف کنند .

در نوزادانی که با وزن کمتر از 2500 گرم متولد می شوند ، ذخایر آهن کم می باشد .لذا توصیه می شود ،هرزمان که وزن

بدن این کودکان به 2برابر وزن هنگام تولد رسید،مصرف قطره آهن آغاز شود .

قطره آهن را بین دو وعده شیردهی وبا یک قاشق مربا خوری ،قطره چکان و یا سرنگ به کودک بدهید .

زنان در سنین باروری = برای همه زنان در سنین باروری مصرف قرص آهن به مقدار یک قرص در هفته و در یک دوره ی 4ماهه توصیه می شود .

منابع غذایی آهن :

منابع غذایی آهن عبارتند از :جگر ،کلیه ،گوشت به ویژه گوشت گاو ،زرده تخم مرغ ،سبزیجات برگ سبز تیره ،میوه های خشک شده (برگه ها )بخصوص برگه زردآلو ،لوبیا چشم بلبلی ،نخود خشک شده ودانه های روغنی مثل پسته ،بادام ،فندق و...

توصیه های کلی برای پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن :

1_غذاکمکی کودک را به موقع واز 6 ماهگی شروع کنید.

2_غذاهایی که میزان آهن رژیم غذایی را افزایش می دهند ،مصرف کنید .

3_درهروعده غذایی از میوه ها وسبزیهای حاوی ویتامین ث مثل مرکبات ،گوجه فرنگی وغیره استفاده کنید .

4-در برنامه غذایی خود وکودکان گوشت قرمز یا ماهی یا گوشت مرغ وسبزیهای برگ سبز وحبوبات را بگنجانید .

5-از خوردن چای یا قهوه با غذا ،قبل از غذا وبلافاصله بعد از آن بپرهیزید .

6-در تمام دوران شیر خوارگی شیر مادر را ادامه دهید .

7-مصرف ماست به علت داشتن اسید لاکتیک موجب افزایش جذب آهن می شود .

8-از آب بهداشتی سالم و تمیز استفاده کنید .

9-به کودکان علاوه بر مواد غذایی حاوی آهن روزانه3 لیوان شیر بدهید .

10-استفاده از انواع شربتهای خانگی و دوغ کم نمک به جای نوشابه های گاز دار توصیه می شود .

11-گوشتها را به خوبی بپزید و از دادن گوشت به شکل کباب به کودک بپرهیزید .

12- پروتئین سویا جذب آهن را کاهش می دهد ،بنابراین بهتر است همیشه به همراه سویا مقداری گوشت مورد استفاده قرار گیرد تا جذب آهن افزایش یابد .

13-در برنامه غذایی کودکان،غلات را در کنار حبوبات بگنجانید (عدس پلو ).

14-با مصرف مکمل های آهن مدفوع تیره رنگ می شود این مو ضوع طبیعی بوده و جای نگرانی نمی باشد.

در این